FRUITPRODUCTIE IN SERVIE - NATUUR OP HAAR BEST!

Servië is de grootste fruitproducent van Zuidoost Europa. Een goed klimaat en vruchtbare grond leveren fruit van topkwaliteit! Het agrarische areaal in Servië is groter dan 6 mln. hectare, waarvan meer dan 310.000 hectare fruitteelt is. Het voornaamste fruit is pruim, hetgeen 40% van de totale fruitproductie bedraagt. Andere belangrijke teelten zijn appels, druiven, peren, perziken, abrikozen, kersen, frambozen en aardbeien. De vraag naar de laatste twee groeit gestaag. Weet u dat Servië een van de grootste producenten en exporteurs is van frambozen in de wereld? Aan de andere kant is de teelt van blauwe bosbessen en overheerlijke bosaardbeien sterk in opkomst!

Export
Vers fruit groeit in populariteit! Servië neemt een vooraanstaande positie in op de Europese markt voor vers kwaliteitsfruit. Anderzijds wordt 60% van het fruit in Servië verwerkt tot levensmiddelenproducten. De belangrijkste export producten zijn bevroren fruit, fruitsappen, concentraten, gedroogd fruit, pure en jams. Kwaliteitsvruchtensappen behoren op dit moment tot de snelst groeiende exportproducten (denk aan Smoothy)!
Er is een opwaartse trend te constateren in export van Servisch fruit, niet alleen in hoeveelheid, maar ook in het aantal afnemende landen. De grootste afnemers zijn de landen van de Europese Unie en wel in het bijzonder Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, België, Nederland, Engeland, Italië en Zweden.
Door strengere voedselveiligheidseisen vanuit de EU, hebben vele bedrijven in Servië HACCP kwaliteitseisen geïntroduceerd.

Biologisch is logisch
Duurzame ontwikkeling is voor iedereen van belang, heel compleet en verantwoord! De biologische sector speelt hierin een voortrekkersrol. Steeds meer producenten voelen zich daartoe aangetrokken en zien daarin toekomst. Ook in Servië is de biologische sector een steeds grotere rol gaan spelen! Waar liggen de kansen voor het Nederlands bedrijfsleven in Servië? Nederland kan vanwege haar kennis en kunde snel innovaties in de markt zetten. Lage arbeidskosten in Servië (ook vanwege handmatig oogsten) maken prijs-kwaliteitverhouding aantrekkelijk! Telen van organisch fruit in Servië biedt perspectief!

Waar is Servië rijk aan?

Pruimen
- Aantal bomen: 42,5 mln.
- Regio: Centraal Servië = 94% (voornamelijk in de regio Kolubara, Cacak, Valjevo, Pozarevac)
- Seizoen: juni t/m september
- Producten: sljivovica (pruimenjenever), gedroogde pruimen, pruimenjam
- Export: verse pruimen = 74%, gedroogde pruimen = 23%, overig = 3%.

Appels
- Aantal bomen: 15 mln.
- Regio: Noord Servië (Bela Crkva, Backa Palanka, Novi Sad, Subotica, Kanjiza)
- Seizoen: september t/m november
- Producten: appelsap, concentraten, jabukovaca (appeljenever)
- Export: verse appels = 90%, gedroogde appels en concentraten = 10%
- Bijzonderheden: Frankrijk is de grootste producent van appels; Servië is een van de belangrijkste producenten van organische appels (2/3 van de productie in Frankrijk).

Druiven
- Druiventeelt: 70.000 hectaren
- Seizoen: juli t/m oktober
- Regio: Noord Servië (Banat, Vrsac, Sremski Karlovci, Palic), Centraal Servië (Smederevo, Aleksandrovac), Zuid Servië (Vlasotince, Prokuplje, Negotin, Knjazevac)
- Producten: wijn
- Bijzonderheden: De producenten zijn kleine familiebedrijven.

Kersen
- Aantal bomen: zoete kersen = 1.8 mln. en zure kersen = 9 mln.
- Regio: Centraal Servië
- Seizoen: juni t/m augustus
- Producten: confituur/jam, kersensap, kersenlikeur, yoghurt, bonbons (van zure kersen)
- Export: bevroren zure kersen = 49%, verse zure kersen = 36%, kersen in blik = 15%
- Bijzonderheden: Griekenland is de grootste producent van Europa, hoewel Servische export van zure kersen stijgend is.

Frambozen
- Frambozenteelt: 16.000 hectaren
- Regio: Centraal Servië (regio Zlatibor)
- Seizoen: juni t/m juli
- Producten: bevroren frambozen = 90%, frambozen industrie (sap, yoghurt, concentraten) = 10%
- Export: bevroren = 93%, gekoeld = 7% (voor productie van frambozensap en concentraten)
- Bijzonderheden: Rusland is de grootste producent, gevolgd door Servië.

Perziken
- Aantal bomen: 4 mln.
- Regio: Servië
- Seizoen: juli t/m oktober
- Producten: confituur/jam
- Export: verse perziken = 46%, perziksap = 54%.

Aardbeien
- Aardbeienteelt: 8.500 ha
- Regio: Servië
- Seizoen: mei t/m juli
- Producten: confituur/jams, bonbons, verse aardbeiensap
- Export: bevroren aardbeien = 93%, vers en in blik = 7%
- Bijzonderheden: Weinig export, veel eigen gebruik.

Wat zijn de sterktes van fruitproductie in Servië?
- Zeer vruchtbare grond, met name in Noord Servië (Vojvodina) en Centraal Servië,
- Laagste gebruik van pesticiden in Europa (40kg per hectare),
- Goed klimaat,
- Lage arbeidskosten, ook vanwege handmatig oogsten,
- ‘ Wild fruits’, zoals bosaardbei, wordt traditioneel gecollecteerd,
- Leergierige, kennisrijke en jonge tuinders in Noord Servië (Vojvodina),
- 90% van alle lokaal geproduceerde organisch fruit wordt geëxporteerd,
- Strategische ligging (direct grenzend aan de EU),
- Tariefvrije overeenkomst met Rusland maakt de toegang mogelijk tot een markt van meer dan 150 mln. mensen.

Wat zijn de zwaktes van fruitproductie in Servië?
- Het areaal is weinig geïrrigeerd,
- Vergrijzing in het zuidelijke deel van het land,
- Fruit wordt geteeld door kleine familiebedrijven,
- Lage organisatiegraad bij producenten,
- Weinig samenwerking tussen producenten onderling, waardoor kennisuitwisseling wordt beperkt,
- Geringe samenwerking tussen schakels in de keten,
- Gebrek aan afzetcoöperaties om positie (ook internationaal) te versterken,
- Gebrek aan visie over geïntegreerde ontwikkeling van de sector,
- Gebrek aan kredieten voor investeringen,
- Geringe stimulerende maatregelen door de overheid.

Wat zijn de bedreigingen?
- Hoge energieprijzen,
- Monopoliseren van de consumentenmarkt door de grote supermarktketens, die eigen productie hebben of producenten aan zich contracteren. Mede hierdoor zullen vele kleine producenten verdwijnen.
- Kredieten en subsidies zijn niet toegankelijk voor kleine tuinders. De overheid stelt wel subsidies beschikbaar, waarvan circa 75% voor het noorden van het land is bestemd. De reden hiervoor is dat de tuinders jonger, kennisrijker en invloedrijker zijn dan in het minder goed ontwikkelde, vergrijsde zuiden.

Waar liggen de kansen voor de Nederlandse ondernemers?
- Productieverbetering door aanleg en investeringen in irrigatiesystemen en hagelnetten,
- Gecertificeerd plantmateriaal (leveren aan, of produceren in Servië),
- Moderne technologieën voor fruitverwerking tot vruchtensappen en concentraten,
- Advies en teeltbegeleiding,
- Kwaliteitsverbetering in opslag (koelcellen voor gekoelde opslag) en verpakking,
- Verbetering van kwaliteitsborging en standaards,
- Liberalisering van grondrechten biedt mogelijkheden voor buitenlandse investeerders om grond te kopen,
- Toenemende populariteit van vers fruit en biologisch geteeld fruit (200.000 hectaren zijn beschikbaar voor organische productie van fruit),
- Telen van zacht fruit, zoals frambozen en aardbeien,
- Goede kredietvoorzieningen voor de sector.

Wat kan Sermaya voor Nederlandse bedrijven betekenen?
Servië is een enorm land met een interessant potentieel voor de fruitproductie. Conform wensen zou Sermaya een marktonderzoek kunnen uitvoeren, een individueel matchmakingsprogramma met potentiële zakenpartners kunnen begeleiden en Nederlandse bedrijven ondersteunen bij het tot stand laten komen van samenwerkingsverbanden, inzake investeringen of import/export overeenkomsten.

INVESTEREN IN SERVIE IS NIEUWS!

Net als vele ondernemers, aan stil zitten in de zomer heb ik niet gedacht. Ik ben twee weken geleden in Servië geweest, waar ik kennismakingsgesprekken heb gevoerd met een aantal succesvolle lokale ondernemers. Bij de selectie van deze interessante en innovatieve lokale bedrijven werd ik ondersteund door de Nederlandse ambassade in Belgrado, het agentschap voor de regionale ontwikkeling in Krusevac (een stad ten zuiden van Belgrado) en mijn eigen relatienetwerk.

De intentie was om deze vooruitstrevende Servische bedrijven deel te laten nemen aan een project dat ik, samen met mijn zakelijke partner, het komende najaar ga opstarten: top ondernemers van Servië betrekken bij een innovatief project, dat aan Nederlandse bedrijven zal worden gepresenteerd! Innovatie en inspiratie staan hierbij centraal! Het stimuleren van de investeringen in de regio is de achterliggende gedachte!

De oriënterende gesprekken zijn zeer succesvol verlopen! Ons idee begon aldaar al serieuze vormen te krijgen en alle lokale bedrijven waren zeer enthousiast! Maar ja, zo eenvoudig ligt het niet. We wisten dat de politieke situatie in het land het ons niet gemakkelijk maakt om onze ideeën in Nederland te realiseren!

Net na ons terugkomst naar Nederland, gebeurde er iets hetgeen wij niet hadden verwacht! Na de vorming van een nieuwe regering en de arrestatie van Radovan Karadzic bleek Servië zeer interessant te zijn voor de Nederlandse ondernemers! Ik werd overspoeld met vragen, zowel over de kansen en bedreigingen als over de voor- en nadelen van de investeringen in de regio. Ik werd door de BNR nieuwsradio gevraagd om deel te nemen aan een live uitzending op 4 augustus jl.. Afgelopen woensdag gaf ik zelfs een interview aan het Financieele Dagblad. Investeren in Servië is nieuws! Het EU lidmaatschap lijkt steeds dichterbij te komen!

De resultaten van het recente onderzoek van PWC (PricewaterhouseCoopers) komen ook deze laatste weken op de kaart! Volgens hen staat Servië op de 3de plaats wat betreft de gunstige industriële productieomstandigheden en op de 7de plaats wat betreft de omstandigheden voor het leveren van diensten. PWC heeft dit onderzoek verricht in 34 landen, waar het BDP lager was dan $13.500 per inwoner en waar het aantal inwoners in het jaar 2007 meer was dan 5 mln. De reden waarom Servië zo hoog op de lijst is komen te staan is, volgens hen, voornamelijk te danken aan een BDP groei van circa 5,5% (in Rusland is dat 5%) en een stijgende instroom van directe buitenlandse investeringen! Ook dankzij de positieve ervaringen van buitenlandse bedrijven die onlangs aldaar hebben geïnvesteerd (US Steel, Fiat, Gasprom, Merril Lynch, Telekom uit Oostenrijk en News Corporation) of zijn van plan te investeren in Servië, hebben ertoe bijgedragen tot het verbeteren van de positie van dit land! Dit schept zeker vertrouwen en werkt stimulerend voor de toekomstige investeerders in de regio! PWC bevestigt ook dat zij verrast zijn door deze cijfers, want het gaat om een land dat nog steeds aan het herstellen is van de crisis van de jaren 90-tig!

Ook Bulgarije (tweede op de lijst) blijft volgens de PWC (en dankzij o.a. haar strategische positie in de regio) zeer interessant voor de buitenlandse investeerders. In het jaar 2004, toen Bulgarije op de 1ste plaats was op dezelfde lijst en vervolgens lid is geworden van de EU, stond Servië op de 24ste plaats als gevolg van de onzekere politieke situatie van destijds. Nu blijkt Servië aantrekkelijk voor buitenlandse ondernemers ook vanwege de vermogensbelasting van 10%, hetgeen 5% lager is dan in Bulgarije!

De net gevormde pro-Europese regering heeft sinds haar aantreden ook niet stil gezeten! Eind juli jl. is de regeling ten aanzien van de vereiste criteria voor buitenlandse investeringen aangepast. Dit om buitenlandse bedrijven te stimuleren om meer te gaan investeren in Servië. Deze regeling maakt het terugvorderen van een gedeelte van de geïnvesteerde middelen mogelijk (tot maximum van 25% van het totaal geïnvesteerde bedrag) voor alle buitenlandse bedrijven die meer dan €200 mln. in Servië hebben geïnvesteerd en meer dan 1000 mensen aan het werk hebben geholpen! Deze regeling is volgens de regering van groot belang voor de kansrijke auto- en elektronindustrie, informatie- en telecommunicatietechnologie. De ontwikkelingen in deze sectoren gaan razendsnel en daar liggen, volgens de regering, de kansen voor de innovatieve en creatieve Serviërs!

Uit verschillende bronnen is te vernemen dat zowel een pro-Europese regering als een stabiel investeringskader er naar toe hebben geleid dat de buitenlandse bedrijven bereid zijn om zelfs lagere winsten op hun investeringen te accepteren om op deze markt toe te mogen treden! Hoewel de politieke stabiliteit nog niet optimaal is en de infrastructuur in de regio nog tekort schiet, hebben de buitenlandse investeerders steeds meer vertrouwen in het potentieel van deze markt! Hier heeft Servië lang op moeten wachten! De tijd is nu rijp om zich als volwaardige partner aan te bieden!

Samen met mijn zakelijke partner zet ik met enthousiasme ons ‘innovatief project’ door, vol vertrouwen dat Nederlandse bedrijven er net zo enthousiast over zullen zijn als wij! Maar ja, daar zal ik het in mijn volgende nieuwsbrief over hebben. Even wachten, maar de inhoud mag er weer zijn!